Σωματοδυσμορφική Διαταραχή

Τι είναι η Σωματοδυσμορφική Διαταραχή;

• Έντονη ενασχόληση του ατόμου με ένα ή περισσότερα σημεία του σώματος του τα οποία το άτομο πιστεύει ότι παρουσιάζουν κάποιο ελάττωμα, κάτι όμως που δεν είναι παρατηρήσιμο ή δεν θεωρείται μη φυσιολογικό από τους άλλους.
• Το ελάττωμα είτε είναι φανταστικό, είτε παρότι υπάρχει κάποια ασήµαντη σωµατική ανωµαλία η ανησυχία του ατόµου για αυτήν είναι υπερβολική
• Συνήθως τα συµπτώµατα αφορούν το πρόσωπο ή την κεφαλή (λέπτυνση των τριχών, ακµή, σηµάδια, υπερβολική τριχοφυΐα, µέγεθος – σχήµα χαρακτηριστικών προσώπου κλπ.)
• Ανησυχία είτε για ένα συγκεκριμένο σηµείο του σώµατος (π.χ. µεγάλη µύτη) ή για πολλά µέρη του σώµατος ταυτόχρονα, αλλά µερικές φορές είναι ασαφές (π.χ. «πεσµένο» πρόσωπο)
• Η διαφορά βρίσκεται στα μέρη του σώματος στα οποία δίνουν ιδιαίτερη προσοχή. Οι γυναίκες εστιάζουν περισσότερο στο στήθος, στους γοφούς, τα πόδια και το βάρος, ενώ οι άντρες περισσότερο στην μυϊκή διάπλαση και στα γεννητικά όργανα.

Τι προκαλεί τη Σωματοδυσμορφική Διαταραχή;

• Η διαταραχή εµφανίζεται µε την ίδια συχνότητα στους άντρες και τις γυναίκες
• Περίπου 1% του πληθυσμού, αλλά το ποσοστό υπολογίζεται να είναι μεγαλύτερο, καθώς θεωρείται μια κρυφή διαταραχή
• Η έναρξή της τοποθετείται στην εφηβεία αλλά υπάρχει δυσκολία αναγνώρισής της, επειδή το άτοµο ντρέπεται να αποκαλύψει τα συµπτώµατά του
• Ένα επικριτικό και απορριπτικό περιβάλλον (π.χ. σχολικός εκφοβισμός, γονείς που επικεντρώνονται στην εμφάνιση)

Ποιά είναι τα συμπτώματα της Σωματοδυσμορφική Διαταραχής;

Η Σωματοδυσμορφική Διαταραχή συνδέεται με κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα:

• Γνωστικές Αντιδράσεις: Το άτομο έχει αρνητικό τρόπο σκέψης για το συγκεκριμένο σημείο του σώματος και γενικά για την εμφάνιση του, έμμονες ιδέες, νιώθει άσχημα, πιστεύει ότι έχοει κάτι περίεργο, χαμηλή αυτοεκτίμηση και εικόνα εαυτού, καταλαβαίνει πολλές φορές ότι η ανησυχία του αυτή είναι υπερβολική, όμως δεν μπορεί να το κατανικήσει
• Συναισθηματικές Αντιδράσεις: ντροπή, άγχος, έντονη δυσφορία, απογοήτευση, στεναχώρια, κατάθλιψη
• Συμπεριφορικές Αντιδράσεις: έµµονη ενασχόληση µε ένα ελάττωμα της εξωτερικής εµφάνισής του, αποφυγή περιγραφής των ελαττωμάτων του με λεπτομέρειες, δυσκολία ελέγχου της ενασχόλησής του με το σύμπτωμα και καμία προσπάθεια για να περιορίσει την ανησυχία του, ενόχληση ή έκπτωση της κοινωνικής, επαγγελματικής ή άλλων σημαντικών τομέων της λειτουργικότητας του ατόμου, συχνά περνάει αρκετές ώρες της ηµέρας αναλογιζόµενο το ελάττωµά του και υιοθετώντας καταναγκαστικές συμπεριφορές (π.χ. αρκετός χρόνος μπροστά σε καθρέφτες, άλλες ανακλαστικές επιφάνειες, ειδικό φωτισµό, µεγεθυντικούς φακούς κλπ), αλλιώς το άτοµο αποφεύγει να κοιτάζεται σε καθρέφτες και συχνά καλύπτει τους καθρέφτες ή τους αποµακρύνει από το περιβάλλον του, υπερβολική ενασχόληση µε συµπεριφορές αυτοπεριποίησης και συχνοί έλεγχοι που οδηγούν στην επιδείνώση της ενασχόλησής του µε το ελάττωµα, συχνή αναζήτηση διαβεβαιώσεων για το ελάττωµα, οι οποίες όµως προσφέρουν προσωρινή ή και καθόλου ανακούφιση, το άτοµο συχνά συγκρίνει το ελαττωµατικό σηµείο του σώµατός τους µε το αντίστοιχο σηµείο άλλων ανθρώπων, ενώ πολλές φορές παρατηρούνται ιδέες αναφοράς σχετικά µε το φανταστικό ελάττωµα, αλλά και προσπάθεια συγκάλυψής του, έντονος φόβος ότι το ελαττωµατικό σηµείο του σώµατος θα δυσλειτουργήσει ή ότι είναι εξαιρετικά ευπαθές και σε µόνιµο κίνδυνο να υποστεί κάποια βλάβη, αποφυγή των συνηθισµένων δραστηριοτήτων µπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική αποµόνωση (π.χ. βραδινές έξοδοι ή καθόλου), αναζήτηση ιατρικών, οδοντιατρικών ή χειρουργικών θεραπειών για το ελάττωµά του (π.χ. επεμβάσεις), υιοθέτηση ακραίων διατροφικών συνηθειών, υπερβολική άσκηση, χρήση διαφόρων ουσιών, οι γυναίκες προσπαθούν να αδυνατίσουν και να αποκτήσουν ένα πιο λεπτό, αψεγάδιαστο σώμα ενώ οι άντρες να αποκτήσουν περισσότερο όγκο, τα άτομα που βρίσκονται κοντά τους μπορεί να νιώθουν κούραση και απογοήτευση από την συνεχή τους αυτή δυσαρέσκεια και την αρνητική διάθεση που αυτή μπορεί να φέρνει. Έτσι πολλές φορές καταλήγουν μόνοι.
• Σωματικές Αντιδράσεις: Ψυχοσωματικά συμπτώματα

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η Σωματοδυσμορφική Διαταραχή;

• Έρευνες παρουσιάζουν ότι η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία είναι αποτελεσματική σε άτομα με σωματοδυσμορφική διαταραχή
• Η θεραπευτική διαδικασία βασίζεται στο συνδυασμό συμπεριφορικών τεχνικών ώστε να τροποποιηθούν εκείνες οι συμπεριφορές που συντηρούν τη δυσφορία που βιώνει το άτομο, και γνωστικών για την αναδόμηση των δυσλειτουργικών πεποιθήσεων του ατόμου σχετικές με την εμφάνιση του