ΑΡΘΡΑ

 Πολύ συχνά παρατηρείται το φαινόμενο οι γονείς να παρακολουθούν ένα αγώνα στον οποίο παίζει το παιδί τους από την πλάγια γραμμή του γηπέδου, φωνάζοντας και επικρίνοντας το διαιτητή, τον προπονητή, τους αντιπάλους αλλά ακόμα και το ίδιο το παιδί τους, μη διστάζοντας ακόμα να καθίσουν είτε στον πάγκο παρεμβαίνοντας στο ρόλο του προπονητή, είτε να εισέλθουν στον αγωνιστικό χώρο, όταν οι ίδιοι το κρίνουν απαραίτητο. Προσωπικά, έχω βρεθεί σε τουρνουά ποδοσφαίρου αφιερωμένο στους γονείς των λιλιπούτειων αθλητών και κατά τη διάρκεια ενός αγώνα, οι γονείς έχασαν τον έλεγχο, με αποτέλεσμα να πιαστούν στα χέρια και να αποτελέσουν το χειρότερο παράδειγμα για τα παιδιά τους... Άρα πώς θα μπορούσαν να ζητήσουν από το παιδί τους να αποφύγει μια παρόμοια συμπεριφορά αύριο; Έχετε αναρωτηθεί πόσο κοστίζει μια τέτοια συμπεριφορά και πόσο επηρεάζει την αθλητική συμμετοχή του παιδιού σας; Πόσο θα έπρεπε να εμπλέκεται ο γονιός τελικά; Γίνεται αυτονόητο, λοιπόν, ότι το παιδί που βρίσκεται ανάμεσα σε τόσες συγκρούσεις πληρώνει όλες τις δυσάρεστες καταστάσεις, με αποτέλεσμα να έχει πολλά προβλήματα όχι μόνο προπονητικά αλλά και ψυχολογικά.

 Καταρχάς οι γονείς διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην αθλητική ανάπτυξη του παιδιού τους και η συμπεριφορά τους σχετίζεται άμεσα με την εξέλιξη, ανάπτυξη και ολοκλήρωση των παιδιών τους ως προσωπικότητες. Ωστόσο, η προσοχή πρέπει να επικεντρωθεί στον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται, καθώς η συμπεριφορά τους μπορεί να έχει τόσο θετικές όσο και αρνητικές επιπτώσεις στην αθλητική εμπειρία του παιδιού τους. Οι γονείς δεν είναι μόνο υπεύθυνοι για μια σειρά από πρακτικής φύσεως ζητήματα (π.χ. οικονομικά ζητήματα, μετακινήσεις κλπ), που τους δημιουργεί κάποιες φορές επιπρόσθετες πιέσεις καθώς προστίθενται στις ήδη πολυάριθμες υποχρεώσεις τους αλλά και να παρέχουν ψυχολογική υποστήριξη στα παιδιά τους. Αυτό απαιτεί την εξασφάλιση ενός υγιούς οικογενειακού περιβάλλοντος, που θα προωθεί την οικογενειακή φροντίδα από όλα τα μέλη της οικογένειας, την παρουσία των γονιών στην προσπάθεια του παιδιού τους αλλά και την καλή σχέση με το σύλλογο και τον προπονητή. Ο ρόλος τους μπορεί να είναι είτε τροχοπέδη στην προσπάθεια των παιδιών τους, είτε βοηθητικός για την μετέπειτα εξέλιξη του αθλητή/παιδιού. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η συμπεριφορά τους έγκειται στην παροχή υλικής, συναισθηματικής και ψυχολογικής υποστήριξης προς τα παιδιά τους, προκειμένου να εξελιχθούν σε ώριμους και ολοκληρωμένους πρωταθλητές.

 Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα παιδιά μέσα από την ενασχόληση τους με τον αθλητισμό αποζητούν την αποδοχή και την επιβράβευση από τους ίδιους τους γονείς τους αλλά και οι γονείς με τη σειρά τους αποζητούν κάποια οφέλη, που πολλές φορές προκαλούν εμπόδιο στην προσπάθεια που κάνουν τα παιδιά τους. Οι γονείς μπορούν να προκαλέσουν αρνητικές συνέπειες στο παιδί τους με την υπερβολική πίεση, την υπερβολική ενθάρρυνση (π.χ. «είσαι ο επόμενος Διαμαντίδης»), με τις υπερβολικές απαιτήσεις και προσδοκίες που έχουν, με την έντονη κριτική που ασκούν στα παιδιά τους, με το να μπαίνουν ως ασπίδα προστασίας σε όλες τις δυσκολίες των παιδιών τους αλλά και με την αδιαφορία λόγω αυξημένων επαγγελματικών υποχρεώσεων. Αυτό μπορεί να τους προκαλέσει την αύξηση δυσάρεστων συναισθημάτων (π.χ. στρες, θυμό, ενοχές), αρνητικό τρόπο σκέψης προς τον εαυτό τους (π.χ. «είμαι άχρηστος»), μείωση της αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης τους, απώλεια ενδιαφέροντος, αισθήματα απόρριψης και κοινωνικού αποκλεισμού, προβλήματα στον ύπνο και στην όρεξη, ψυχοσωματικά συμπτώματα και εγκατάλειψη της άσκησης. Ποιος θα το ήθελε αυτό για το παιδί του; Κανείς!!! Μήπως να αναρωτηθείς αν έχεις αυξημένες απαιτήσεις από το παιδί σου, μήπως ικανοποιείς τα δικά σου ανεκπλήρωτα όνειρα μέσω της αθλητικής επιτυχίας του παιδιού σου; Μήπως παγιδεύεσαι στο το «φαινόμενο της αντίστροφης εξάρτησης», στο οποίο προσπαθείς να επιτύχεις μέσα από το άθλημα των παιδιών και να αναδείξεις στοιχεία, τα οποία δεν είχες την ευκαιρία να αναδείξεις στο παρελθόν; O Carl Yung είπε ότι η μεγαλύτερη τραγωδία μιας οικογένειας είναι η ζωή που οι γονείς δεν έζησαν...

Ποιος είναι ο τρόπος για να βοηθήσουμε τα παιδιά να διασκεδάσουν μέσα από τον αθλητισμό;

• Ενισχύστε στο παιδί ότι ο αθλητισμός είναι καλός και να του υπενθυμίζετε τη χαρά, τα οφέλη και την απόλαυση που του προσφέρει.
• Ενημερωθείτε για τους κανόνες του παιχνιδιού, την τεχνική και την τακτική του αθλήματος.
• Να είστε υποστηρικτικοί, με ενδιαφέρον και ήρεμοι στις αντιδράσεις σας, προβάλλοντας σωστά πρότυπα συμπεριφοράς. Χρησιμοποιείστε πρότυπα αθλητικής συμπεριφοράς μεγάλων αθλητών.
• Διαμορφώστε ένα ασφαλές, υποστηρικτικό και ενθαρρυντικό πλαίσιο, τόσο για τις νίκες όσο και για τις ήττες, τα λάθη και τις απογοητεύσεις.
• Ενθαρρύνετε τα παιδιά να μιλήσουν στους προπονητές για ό,τι τους απασχολεί και να ζητήσουν βοήθεια ή υποστήριξη.
• Προσφέρετε συναισθηματική υποστήριξη και θετική ανατροφοδότηση.
• Παρακολουθείστε τους αγώνες, χωρίς να παρεμβαίνετε, αλλά συζητώντας για αυτούς.
• Να έχετε ρεαλιστικές προσδοκίες και να σέβεστε στόχους των παιδιών.
• Να στηρίζετε το παιδί σας στις επιλογές του, ώστε να ενισχύσει το αίσθημα της αυτονομίας του.
• Αναγνωρίστε την προσπάθεια και την προσωπική βελτίωση και όχι μόνο το αποτέλεσμα.
• Μάθετε στο παιδί σας να σέβεται όλους τους εμπλεκομένους (προπονητή, συμπαίκτες, αντιπάλους) και να συνεργάζεται μαζί τους.
• Δημιουργείστε μια σχέση συνεργασίας με τον προπονητή, ώστε να ενημερωνόσαστε και να ενημερώνεστε για την πορεία του παιδιού σας.

 Κλείνοντας θα χρησιμοποιήσω τα λόγια του Michael Jordan: «Οι ήρωες μου είναι και ήταν οι γονείς μου. Δεν μπορώ να με σκεφτώ να έχω κάποιον άλλον ως ήρωα μου». Άρα, ο γονιός θα πρέπει να είναι συνειδητοποιημένος στο τι θέλει να προσφέρει στο παιδί του, να είναι σταθερός στη συμπεριφορά του, να επικοινωνεί και να συνεργάζεται μαζί του. Λάθη όλοι κάνουμε και δεν υπάρχει κάτι γύρω μας τέλειο, ούτε εμείς είμαστε τέλειοι, είναι όμως θετικό να εντοπίζουμε τα λάθη μας και να είμαστε πρόθυμοι να τα αλλάξουμε.

Ιωάννου Γεώργιος
Ψυχολόγος- Γνωστικός Συμπεριφορικός Ψυχοθεραπευτής Παιδιών- Εφήβων- Ενηλίκων- Ζευγαριών
Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Αθλητική Ψυχολογία
Εξειδίκευση στις Διατροφικές Διαταραχές και στην Παχυσαρκία
www.psixologos-ioannou.gr

«Μπαίνοντας στο γήπεδο για να ξεκινήσω τον αγώνα έριξα μια ανήσυχη ματιά στις κερκίδες, ψάχνοντάς τους. Στην ιδέα ότι με παρακολουθούσαν και πάλι πίσω από τη κάμερα, το στομάχι μου σφίχτηκε. Το απόγευμα θα παρακολουθούσαμε, όπως συνηθίζαμε μετά από κάθε αγώνα, βιντεοσκοπημένη την κούρσα μου και θα επισημαίναμε τα λάθη μου… κυρίως αυτά. Δυστυχώς για εμένα είχα κερδίσει πολλές φορές στο παρελθόν, οπότε περίμεναν πάλι το ίδιο. Έπρεπε πάλι να κερδίσω… για αυτούς. Αυτό θα τους έκανε σίγουρα πολύ χαρούμενους και εμένα πιο αγαπητό σε αυτούς. Θα ένιωθαν περήφανοι και δικαιωμένοι που παρότι δούλευαν πολύ, έβρισκαν χρόνο για τις μετακινήσεις μου από και προς την προπόνηση. Οι σκέψεις μου αυτές συνοδεύτηκαν από αρνητικά σενάρια πιθανής αποτυχίας και το στομάχι μου ξεκίνησε να παραπονιέται. Τα πόδια μου βάρυναν και εγώ ξεκινούσα την κούρσα μου νιώθοντας ήδη ηττημένος». Μ.Π. {Απόσπασμα συνεδρίας μου με 14χρονο αθλητή στίβου, δρομέα μεσαίων αποστάσεων}. Είναι δυστυχώς πολύ συχνό φαινόμενο αθλητές κάθε ηλικίας, αλλά κυρίως κατά τα προεφηβικά και εφηβικά χρόνια, να έχουν εντελώς διαφορετική εμφάνιση σε αγώνες από αυτή που συνήθως έχουν στις προπονήσεις. Ανεξαρτήτως του εάν πρόκειται για ατομικά ή ομαδικά αθλήματα η πτωτική επίδοση την ημέρα του αγώνα είναι απόρροια πληθώρας παραγόντων που έχουν μετατραπεί σε καθ’εξιν σκέψεις από τις οποίες ο αθλούμενος δεν μπορεί να απεμπλακεί. Πρόσφατη έρευνα ήρθε για να ποινικοποιήσει το άγχος και να αποκαλύψει το τρομαχτικό ποσοστό του 13% πιθανής μείωσης της επίδοσης του αθλητή εξαιτίας αυτού. Και μπορεί το 13% να φαντάζει μικρό ποσοστό , αλλά μόνο ένας αθλητής μπορεί να αποτυπώσει πόσο δύσκολα το είχε δομήσει, για να το στερηθεί την ημέρα του αγώνα από τις ίδιες του τις σκέψεις. Πώς οδηγείται όμως ένας αθλητής σε αυτές τις σκέψεις και ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ένα ανέμελο, ενθουσιώδες παιδί που δεν έχει διαμορφώσει ακόμη εγωιστικά αισθήματα ενηλίκων; Πότε σταματάει ο αθλητισμός να αποτελεί χώρο χαράς και εκτόνωσης και μετατρέπεται σε αρένα αξιολόγησης και μέτρησης αυτοεκτίμησης του αθλούμενου; Η ήττα επηρεάζει άμεσα τον αθλητή ή αποτελεί αντανακλαστικό ερέθισμα για τον ίδιο μέσα από τον αντίκτυπο που έχει στον αξιακό χάρτη του περιβάλλοντός του; Υπάρχει μια γραφικότητα πίσω από αυτή τη διαπίστωση αλλά οι γονείς αποτελούν τους πομπούς των συναισθημάτων που βιώνουν τα παιδιά στον αθλητισμό. Από τη μία είναι απολύτως φυσιολογικό να ενθουσιάζονται με τις καινούριες δραστηριότητες των παιδιών τους και πόσο μάλλον με τον αθλητισμό που από μόνος του εκπέμπει πρόσφορο έδαφος για πάθος. Πολύ γρήγορα όμως βλέπουμε φανατισμένους ενηλίκους, με σύγχυση ρόλων κατά τη διάρκεια αγώνων όπου δύσκολα γίνεται ευκόλως διακριτό αν οι ίδιοι εκείνη τη στιγμή είναι γονείς, προπονητές ή οι ίδιοι αθλητές. Σε περίπτωση δε που έχουν υπάρξει και οι ίδιοι αθλητές στο παρελθόν, η αναβίωση της εμπειρίας τους μέσα από τα παιδιά τους προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη δυσκολία στους ίδιους να ελέγξουν το θυμικό τους και στα παιδιά να αγωνιστούν με αυτό το συναισθηματικό φορτίο. Το αποτέλεσμα είναι τα παιδιά να μην έχουν ελευθερία επιλογών, σε περίπτωση που επιθυμούν να διακόψουν τον αθλητισμό ή να μεταβάλλουν την επιλογή του αθλήματος τους, από φόβο μήπως απογοητεύσουν ή στεναχωρήσουν τους γονείς τους. Επίσης η επιθυμία τους να κερδίζουν συντηρείται συχνά από λανθασμένα αίτια, όπως από το βάρος που έχουν προσδώσει οι γονείς τους στη νίκη. Το ίδιο όμως κάνει ταυτόχρονα την ήττα να φαντάζει πολύ τρομακτική και τελεσίδικη, ενώ είναι αναπόφευκτη να έρθει κάποια στιγμή ανεξαρτήτως δυνατοτήτων και συνθηκών. Συχνή λανθασμένη προσέγγιση των γονέων που δημιουργεί συναισθήματα πανικού στον αθλητή στους αγώνες: • Σύγκριση του παιδιού με άλλους αθλητές. • Υπερθεματισμός κάποιας ήττας του αθλητή. • Αρνητικά σχόλια για αποτυχίες άλλων αθλητών μπροστά στο παιδί. • Παρουσία γονέων παρά την θέληση του αθλητή σε αγώνα ή προπονήσεις. • Ασταμάτητες συζητήσεις στο σπίτι για το συγκεκριμένο άθλημα. • Υπέρμετρος έπαινος κάποιας νίκης του παιδιού είτε στο ίδιο είτε σε άλλα άτομα. • Η ένταση της επιβράβευσης του παιδιού για τον αγώνα να είναι συνυφασμένη με το αποτέλεσμα αυτού. Οι γονείς αποτελούν τους άμεσους προστάτες των παιδιών και ο ρόλος τους στον αθλητισμό πρέπει να είναι αντίστοιχος με αυτόν που έχουν στην υπόλοιπη ζωή των παιδιών τους. Οφείλουν να μην παίρνουν τον ρόλο του προπονητή, του φιλάθλου ή να επιτρέπουν στις δικές τους επιθυμίες να βρίσκουν έδαφος για προβολή μέσα από τη δραστηριότητα των παιδιών τους. Οι ήττες επίσης των παιδιών δεν πρέπει να μετατρέπονται σε οικογενειακή τραγωδία αλλά πρέπει να έχουν διδακτικό χαρακτήρα. «Κάνεις αυτό το άθλημα για να διατηρείσαι υγιής, να εκτονώνεσαι, να περνάς όμορφα, να κάνεις να καινούριους φίλους και να διαμορφώσεις έναν ακέραιο χαρακτήρα» είναι ενδεικτικές συμβουλές που θα μπορούσαν να δοθούν σε έναν αγχωμένο έφηβο αθλητή. Τα παιδιά στον αθλητισμό δεν αποτελούν μέσο υλοποίησης των ονείρων και των φιλοδοξιών που είχαν κάποτε οι γονείς για τους ίδιους αλλά είναι ξεχωριστές προσωπικότητες με δικά τους «θέλω» για να σηκώνουν και ξένο βάρος στον αθλητισμό. Ο υπερθεματισμός επίσης των θυσιών, οικονομικών ή επαγγελματικών, που τυχόν κάνουν οι γονείς για να μπορέσουν να στηρίξουν το άθλημα του παιδιού τους είναι περιττός. Τα παιδιά ήδη ξέρουν… μόνο επιπλέον άγχος τους προσδίδεται όταν αναφέρεται συνεχώς η συνεισφορά των γονιών τους. Ο αθλητισμός είναι ένα όμορφο ατελείωτο πάρτι. Είναι η ευκαιρία να γιορτάσουμε για αυτά που μπορεί να κάνει το σώμα μας. Οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση εμπερικλείει φανατισμό και παραλογισμό. Τα παιδιά δεν είναι μέσο επίδειξης και οι επιδόσεις τους δεν είναι η απτή απόδειξη ότι κάνουμε κάτι σωστά σαν γονείς. Και ας μην ξεχνάμε ποτέ ότι ένα αγχωμένο παιδί, γίνεται ένας αγχωμένος ενήλικας που έχει οικειοποιηθεί όλη την ανάγκη των γονιών του για διάκριση και δεν έχει διδαχτεί ότι η νίκη δεν αποτελούσε ποτέ τεκμήριο ευτυχίας. Παρα μόνο οι σκέψεις μας…. Κλινικός Αθλητικός Ψυχολόγος Ιωάννου Γιώργος| Δ.Σ.

Προπονήσεις και Αγώνες

Με πολλές αθλητικές εκδηλώσεις, προπονήσεις και αγώνες να έχουν αναβληθεί επ’ αόριστον, δίχως να γνωρίζουμε το ακριβές χρονικό διάστημα και παράλληλα όλες οι αθλητικές εγκαταστάσεις προπονήσεων να κλείνουν, αυτό είναι πιθανό να προκαλέσει αρνητικά συναισθήματα και σκέψεις σε ένα μεγάλο αριθμό αθλητών.

Εν μέσω της τρέχουσας παγκόσμιας πανδημίας, είναι φυσιολογικό να αισθάνεστε σαν να βρίσκεστε σε ένα συναισθηματικό «τρενάκι του λουνα παρκ». Η απώλεια του αγωνιστικού ρυθμού λόγω έλλειψης προπονήσεων και αγώνων, η απώλεια ψυχικής και πνευματικής εγρήγορσης και η απώλεια συγκέντρωσης-λόγω της διαφοροποίησης του καθημερινού προγράμματος- η συνεχής εισροή πληροφοριών, η αβεβαιότητα με την προσωπική υγεία και η υγεία των άλλων σε συνδυασμό με τις ταχέως μεταβαλλόμενες αναφορές, είναι χαρακτηριστικό των σκαμπανεβασμάτων ενός rollercoaster.

Το COVID-19 επηρεάζει τον καθένα διαφορετικά, και ο αντίκτυπος που έχει σε εσάς είναι εντελώς φυσιολογικός και έγκυρος. Μερικά κοινά συναισθήματα είναι ο φόβος, το άγχος, η απώλεια, η ανακούφιση, η σύγχυση, η απογοήτευση, η μοναξιά, η εξάντληση, η απογοήτευση και ο θυμός.

Βάλτε προτεραιότητα τις βασικές σας ανάγκες

✓Η δημιουργία καθημερινού προγράμματος θα σας βοηθήσει να παραμείνετε σε πρόγραμμα σαν να είχατε προπόνηση.

✓Εκμεταλλευτείτε την ευκαιρία να επικεντρωθείτε στη διατροφή σας σε συνεργασία με τον διατροφολόγο της ομάδας. Μάθετε πώς μπορείτε να δημιουργήσετε ένα υγιεινό πρόγραμμα γεύματος και ζητήστε από τους γονείς σας να σας καθοδηγήσουν σχετικά με τις δεξιότητες μαγειρικής.

✓Η διατήρηση ίδιων συνηθειών σε ώρες ύπνου και ξεκούρασης θα βοηθήσει να μην αλλάξει η πνευματική σας ετοιμότητα και εγρήγορση.

✓Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τον χρόνο σας για να ξεκουραστείτε και να ανακάμψετε, να εμπλακείτε σε άλλα ενδιαφέροντα, να διαχειριστείτε τις υποχρεώσεις του σχολείου και να συνεχίσετε την προπόνηση ή να διατηρήσετε το επίπεδο φυσικής σας κατάστασης.

✓Παρακολουθήσετε την ψυχική και συναισθηματική σας υγεία αναγνωρίζοντας τα συναισθήματά σας. Κατανοήστε τα και αποδεχτείτε τα. Προβλέψτε ότι τα συναισθήματά σας πιθανότατα θα αλλάξουν με την πάροδο του χρόνου καθώς εξελίσσεται η πανδημία coronavirus.

✓Συζητήστε το - Προσδιορίστε τα άτομα που εμπιστεύεστε και πιστεύετε ότι μπορεί να είναι πηγές υποστήριξης και καθοδήγησης κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Μείνετε σε επαφή με τον προπονητή και τους συμπαίκτες σας μέσω μηνυμάτων, βίντεο και των κοινωνικών μέσων δικτύωσης.

Μείνετε δραστήριοι και συγκεντρωμένοι

✓Κάντε ένα σχέδιο για το πού θα κατευθύνετε το χρόνο και την ενέργειά σας - για μεμονωμένους στόχους φυσικής κατάστασης και γενική ευεξία - και διαμορφώστε το σε ένα καθημερινό πρόγραμμα.

✓Εφαρμόστε ατομικό πρόγραμμα προπόνησης που σας έχει δοθεί από τον προπονητή και γυμναστή της ομάδας και θα σας βοηθήσει να παραμείνετε έτοιμοι τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά (ασκήσεις στο σπίτι ή σε περιβάλλον φροντίζοντας τις κοινωνικές αποστάσεις)

✓Καταγράψετε ατομικούς στόχους εξέλιξης για τη συνέχεια της αγωνιστικής περιόδου

✓Βγείτε σε εξωτερικούς χώρους για τρεξίματα ή τζόκινγκ σε συνεργασία με το γυμναστή σας και φροντίζοντας να κρατάτε τις κοινωνικές αποστάσεις.

✓Η άσκηση βοηθά στη διαχείριση του στρες, στην καταπολέμηση των ασθενειών και στη διατήρηση της θετικής ψυχικής υγείας.

Καθιερώστε άλλες υγιείς συνήθειες

✓Σκεφτείτε πώς θέλετε να συνεχίσετε να ασχολείστε με το άθλημά σας: Είναι σημαντικό να σκεφτείτε τι είναι καλύτερο για εσάς τώρα και με την πάροδο του χρόνου καθώς η κατάσταση μας εξελίσσεται. Ίσως θελήσετε επίσης να το συζητήσετε με το προπονητή σας, αναθεωρώντας ίσως τους στόχους ή τις προσδοκίες σας μαζί.

✓Θυμηθείτε το "γιατί" σας: Ακόμα και χωρίς ανταγωνισμό στον ορίζοντα, το να σκεφτείτε και να θυμηθείτε το "γιατί" ή τον λόγο για να κάνετε προπόνηση και άσκηση μπορεί να σας βοηθήσει να παραμείνετε θετικοί και να έχετε κίνητρα στο άθλημά σας.

✓Ανεξάρτητα από το τι συμβαίνει γύρω μας, αναγνωρίστε ότι το μόνο πράγμα που έχετε τον έλεγχο είναι εσείς, πιο συγκεκριμένα, η στάση σας, η προσπάθειά σας και οι ενέργειές σας.

✓Ακούστε μουσική

✓Γράψτε τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας (ημερολόγιο σκέψεων)

✓Εξοικονομήστε χρόνο για να εξασκηθείτε σε ψυχικές δεξιότητες σε συνεργασία με τον αθλητικό ψυχολόγο της ομάδας σας.

✓Ακολουθήστε τη δική σας πρακτική ή χρησιμοποιήστε μια εφαρμογή όπως Headspace, Calm, WellU ή Fit Brains.

✓Διαβάστε βιβλία. Το διάβασμα διατηρεί σε υψηλό επίπεδο την πνευματική λειτουργία και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Αφιερώστε 1-2 ώρες ημερησίως για να ασχοληθείτε πνευματικά (διαβάζω ή βλέπω) με το άθλημά σας

✓Χρησιμοποιήστε χρήσιμους περισπασμούς (κάντε μια βόλτα σε έναν καταπράσινο χώρο, εκμάθηση μιας νέας ικανότητας, ξεκινήστε ένα νέο χόμπι στο σπίτι (επιτραπέζια παιχνίδια, puzzle), κάντε μια δραστηριότητα με τα άλλα μέλη της οικογένειας, παρακολουθήστε τηλεόραση βλέποντας ταινίες/σειρές με την οικογένειά σας, παρακολούθηση αγώνων και σημειώσεις για στοιχεία που αφορούν σε εσάς, καταγραφή στόχων εξέλιξης για τη συνέχεια της αγωνιστικής περιόδου και απολογισμός της έως τώρα περιόδου)

Μείνετε «συνδεδεμένοι»

✓Μείνετε κοινωνικά συνδεδεμένοι με φίλους και συμπαίκτες μέσω κοινωνικών μέσων και συνομιλιών βίντεο.

✓Μοιραστείτε συνδέσμους YouTube για προπονήσεις, δεξιότητες και ασκήσεις.

✓Προγραμματίστε ζωντανές (εικονικές) προπονήσεις μέσω μιας πλατφόρμας συνομιλίας μέσω βίντεο.

✓Ανταγωνιστείτε ουσιαστικά με φίλους, συγγενείς και συμπαίκτες — χρησιμοποιώντας τις δικές σας συσκευές, όπως ανταλλαγή βίντεο από το καλύτερο πλάνο μπάσκετ στο δρόμο ή σπριντ split ή χρησιμοποιώντας μια πλατφόρμα όπως Zwift, Garmin, MapMyRun, Strava και ErgBuddy.

✓Μείνετε ενημερωμένοι. Αυτή η άνευ προηγουμένου κατάσταση εξελίσσεται ραγδαία και νέες πληροφορίες εμφανίζονται πολύ συχνά. Είναι σημαντικό να ενημερώνεστε στις αξιόπιστες ενημερώσεις COVID-19, όπως από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, για να γνωρίζετε τι σημαίνει αυτό για εσάς και τα αγαπημένα σας πρόσωπα στη γεωγραφική σας περιοχή.

✓ Αναζητήστε σελίδες στο διαδίκτυο που αναφέρονται σε αθλητικά θέματα ή αθλητικού περιεχομένου βιβλία.

✓ Αναπτύξτε ρουτίνα επαφής με την οικογένεια, φίλους, συμπαίκτες ή προπονητές.

✓ Αποφύγετε τη χρήση του κινητού και των παιχνιδιών σε οθόνες για πολλές ώρες μέσα.

✓ Αποφύγετε τις πολλές μετακινήσεις και τις συνεχείς εξόδους.

Tραυματισμοί

✓Αφιερώστε χρόνο για ενδυνάμωση, ασκήσεις ευελιξίας και εύρος ασκήσεων κίνησης εντός ή εκτός του σπιτιού σε συνεργασία με τον γιατρό και τον γυμναστή της ομάδας σας.

✓Συμμετοχή σε προγράμματα στο σπίτι που έχουν σχεδιαστεί για την πρόληψη τραυματισμών (YouTube, πλατφόρμες)

"Αφιερώστε αυτό το χρόνο για να είστε σωματικά και ψυχικά πιο δυνατοί. Μπορείτε να το κάνετε - και είμαι εδώ για να σας υποστηρίξω. Και μην ξεχνάτε ότι είμαστε όλοι μαζί σε αυτό! "

Επίλογος

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, εκατομμύρια νέοι αθλητές έχουν χάσει όχι μόνο τις ευκαιρίες τους να αγωνιστούν, αλλά και τις καθημερινές τους σχέσεις με συμπαίκτες. Αυτή η αλλαγή στον τρόπο ζωής είναι δύσκολη για αθλητές σε όλο τον κόσμο, ειδικά για εκείνους που πιστεύουν ότι το άθλημά τους είναι η ταυτότητά τους.

Στον σύγχρονο κόσμο της ευκολίας, της άνεσης και της αυτοματοποίησης, όπου κάθε ενέργεια μικρή ή μεγάλη πραγματοποείται με τον λιγότερο επαχθή τρόπο, το να επιλέγεις τον «δύσκολο» δρόμο, μάλλον φαντάζει παράλογο.

Κατά τη διάρκεια ολόκληρης της ημέρας έχουμε πλέον τη δυνατότητα να καταβάλουμε ελάχιστη σωματική (και συχνά ίσως και πνευματική) προσπάθεια για να ολοκληρώσουμε τα καθήκοντά μας. Από την μηχανή του καφέ μας, από την ηλεκτρική μας οδοντόβουρτσα από το μέσο που θα χρησιμοποιήσουμε για να μεταβούμε στον χώρο εργασία μας, από την ίδια την μορφή της εργασίας μας, από τον τρόπο που θα επικοινωνήσουμε, από τον τρόπο που θα μαγειρέψουμε, από.. από... από... εώς  και την ηλεκτρική μας οδοντόβουρτσα που θα χρησιμοποιήσουμε πρωτού κοιμηθούμε. Όλα οδηγούν σε έναν εύκολο, βολικό και ξεκούραστο τρόπο ζωής. Σίγουρα όχι για όλους αλλά για αρκετούς η ζωή ξεκινάει και τελείωνει καθημερινά ασπαζόμενη ένα πλήρως καθιστικό και αυτοματοποιημένο μοτίβο διαβίωσης.  Ζήτω η τεχνολογία! Ζήτω οι μηχανές!Ζήτω τα κουμπια! Ζήτω το εύκολο...

Θα ήταν μάλλον άκαιρο να ξεκινησουμε εν προκειμένω τη συζήτηση γύρω από τις σωματικές και ψυχικές δυσλειτουργίες που επιφέρει αυτή η νέα τεχνολογική πραγματικότητα. Άλλωστε, εκτός από την παχυσαρκία και την κατάθλιψη, που τυγχάνει και οι δύο να είναι σημαιοφόροι των επιπτώσεων της ακινησίας, ακολουθούν πληθώρα συνεπειών με τις οποίες το ανθρώπινο είδος ξεπληρώνει το τίμημα της ξεκούρασης.

Στο παράδοξο τώρα του πράγματος, κατά την χρυσή αυτή περίοδο της ευκολίας και της καλοπέρασης, όλο και περισσότερος κόσμος φαίνεται να επιλέγει τον δύσκολο δρόμο του τρεξίματος. Ανεξαρτήτως χιλιομέτρων, επιδόσεων και τερέν, ο αριθμός των ανθρώπων που ασχολούνται με το τρέξιμο, αυξάνεται συνεχώς. Αρκεί μια βόλτα στους λόφους ενός αστικού ιστού, σε μία μεγάλη πεζοδρομημένη έκταση και μια ματιά στα στάδια και στις περιμέτρους αυτών. Υπάρχει παντού κόσμος που τρέχει. Κόσμος κάθε ηλικίας, φυσικής κατάστασης και αθλητικού επιπέδου. Κόσμος που απλά τρέχει. Αν επίσης κοιτάξουμε πιο προσεχτικα τις λίστες εκκίνησης αγώνων τρεξίματος,είτε ορεινών,είτε ασφάλτινων, ο αριθμός των συμμετεχόντων κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας έχει εκατονταπλασιαστεί, ενώ παράλληλα προέκυψε και η ανάγκη δημιουργίας αναρίθμητων αγώνων τρεξίματος για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των ενδιαφερομένων.Και τι έκπληξη! Οι θέσεις των συμμετοχων σχεδόν πάντοτε γεμάτες.

Τί ήταν άραγε αυτό που οδήγησε τόσο κόσμο στο να επιλέξει αυτόν τον άβολο τρόπο ζωής; Και είμαι απολύτως σίγουρος στο ότι όποιον δρομέα και να ρωτήσει κάποιος, ανεξαρτήτως επιδόσεων και φυσικής κατάστασης, θα συμφωνούσε ότι η προπόνηση του τρεξίματος δεν είναι εύκολο και ξεκούραστο πράγμα. Τουναντίον, το τρέξιμο σε συχνή βάση από μόνο του, αλλά και σε συνδυασμό με ένα απαιτητικό πρόγραμμα δουλειάς, οικογενειακών υποχρεώσεων και φυσικά όλων των υπόλοιπων καθημερινών πεζών απαιτήσεων, μόνο εξαντλητικό θα πορούσε να είναι.Είμαι επίσης σίγουρος ότι κανένας δρομέας δεν ξυπνάει αναίμακτα τις πρώτες πρωινές και σκοτεινες ώρες του χειμώνα για να προλάβει να προπονηθεί πρωτού ξεκινήσει η κανονικότητά του, ούτε ότι του φαίνεται φοβερά διασκεδαστικό να σιγολιώνει κάτω από τον καυτό ήλιο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες προπόνησης. Επομένως; Μα τι κάνουν όλοι αυτοί; Ολα ειναι ευκολα σημερα, απλα, ξεκούραστα... γιατί ταλαιπωρούν το σώμα τους;

Μα ειναι τόσο προφανές! Ολοι αυτοι δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να αντιστέκονται. Αντιστέκονται στο παράδοξο της ακινησίας, της μη αξιοποίησης όλων των φυσικών δυνατοτήτων με τις οποίες γενιέται κάθε ανθρώπινο ον, της πνευματικής και σωματικής σήψης. Επίσης, το μεγαλύτερο κομμάτι τη προπόνησης κάθε δρομέα θα λέγαμε ότι είναι μάλλον επανορθωτικό  αυτού του παρα φύσιν νοσηρού τρόπου ζωής. Το να περνάς το μεγαλύτερο μέρος της ζωής σου καθιστός, θα λέγαμε ότι είναι τόσο παράδοξο όσο συνειδητά να αποφασίζεις να ζήσεις χρησιμοποιώντας μόνο τα ένα από τα δύο σου χέρια. Θεωρείς ότι μετά από λίγο καιρό να δύο σου χέρια θα ήταν εξίσου λειτουργικά; Θα ελεγα πως το ακίνητο χερι κάθε άλλο παρά λειτουργικό θα ήταν.

Το να κρατάμε σε ύπνωση όλες αυτές τις φυσικές δυνατότητες με τις οποίες γεννιόμαστε και να αγκαλιάζουμε με τόση ακρισία την αυτοματοποιημένη και εύκολη επιλογή του ξεκούραστου, που η τεχνολογία φρόντισε να μας εξασφαλίσει, μαντεύω ότι είναι η πηγή πολλών δεινών. Προφανώς δεν θα επιστρέψουμε στον "άνθρωπο τροφοσυλλέκτη" για να μην ζούμε καθιστοί, αλλά το τρέξιμο σίγουρα μας επιτιτρέπει να συνεχίσουμε να ζούμε μέσα στην νέα εύκολη τάξη πραγμάτων με λιγότερο κόστος.

Η αύξηση του τρεξίματος αποτελεί την υποσυνείδητη απελπισμένη προσπάθεια του είδους μας να αξιοποιήσει τους φυσικούς του μηχανισμούς, πρωτού πέσουν σε αχρησία και μια βουβή παραδοχή ότι η ακινησία είναι συνώνυμο της φθοράς. Ας κινηθούμε  γρηγορότερα από την φθορά! Ας συνεχίσουμε εν κινήσει λοιπόν...

 Ως αθλητικός ψυχολόγος, έχω δει από πρώτο χέρι πόσο σημαντική είναι η ισορροπία της ζωής για τη συνολική ψυχολογική μας ευεξία, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της αθλητικής απόδοσης. Η διατήρηση μιας υγιούς ισορροπίας μεταξύ των διαφόρων τομέων της ζωής μας - όπως η εργασία, η οικογένεια, η κοινωνική ζωή και η προσωπική ανάπτυξη - είναι απαραίτητη για την ψυχική υγεία και την ευεξία μας.

Δυστυχώς, δεδομένου του σημερινού γρήγορου ρυθμού ζωής στον κόσμο, είναι πολύ εύκολο να απορροφηθούμε από τις καθημερινές μας δεσμεύσεις, είτε πρόκειται για προθεσμίες εργασίας, χρονοδιαγράμματα προπόνησης, διαβάσματα, δουλειές στο σπίτι ή υποχρεώσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ωστόσο, η παραμέληση της ανάγκης μας για ισορροπία μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο στρες, άγχος, ακόμη και κατάθλιψη, κάτι που με τη σειρά του μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην απόδοσή μας τόσο εντός όσο και εκτός γηπέδου/σταδίου.

Το πρώτο βήμα για την επίτευξη μιας λειτουργικής ισορροπίας στη ζωή  μας είναι να θέσουμε προτεραιότητες στη διαχείριση του χρόνου μας. Οι αθλητές/-τριες  αγωνίζονται να βρουν χρόνο για την  προπόνησή τους, η οποία παράλληλα μπορεί να συνδυάζεται με εργασία ή και με ακαδημαϊκές υποχρεώσεις και κατ’ επέκταση  μπορούν να διαθέσουν ελάχιστο χρόνο για διασκέδαση με τα  αγαπημένα τους  πρόσωπα, κάτι που μπορεί να προκαλέσει τεράστιο στρες και άγχος. Προσέχοντας πώς ξοδεύουμε τον χρόνο μας και διασφαλίζοντας ότι αφιερώνουμε αρκετό χρόνο σε κάθε πτυχή της ζωής μας, μπορούμε να αποτρέψουμε την εξουθένωση και να διατηρήσουμε την ψυχική μας υγεία που θα μας βοηθήσει να κρατήσουμε σε υψηλό επίπεδο την αγωνιστική μας απόδοση.

Ένα άλλο βασικό στοιχείο για την επίτευξη ισορροπίας στη ζωή είναι ο καθορισμός ορίων. Για να διαχειριζόμαστε αποτελεσματικά το χρόνο μας, πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να πούμε «όχι» σε ορισμένες δεσμεύσεις ή αιτήματα που μπορεί να εμποδίσουν την ικανότητά μας να επιτύχουμε τους στόχους μας ή να διατηρήσουμε τη συνολική μας ευημερία. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τον καθορισμό ορίων στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, στο να λέμε «όχι» σε μια επιπλέον εργασία ή ακόμη και σε επιλογές διασκέδασης που δεν μας ικανοποιούν.

Η αυτοφροντίδα είναι επίσης βασικό συστατικό για την επίτευξη ισορροπίας στη ζωή. Οι αθλητές ασκον συχνά μεγάλη πίεση στους εαυτούς τους για να αποδώσουν στο υψηλότερο επίπεδο, κάτι που μπορεί να είναι απίστευτα αγχωτικό και να επιβαρύνει την ψυχική τους υγεία. Η άσκηση δραστηριοτήτων αυτοεξυπηρέτησης όπως η άσκηση, η υγιεινή διατροφή, ο αρκετός ύπνος, το να περνάμε χρόνο στη φύση και να επιδιώκουμε χόμπι μπορούν να μας βοηθήσουν να διατηρήσουμε μια αίσθηση ισορροπίας και να αποτρέψουμε την εξάντληση.

Επιπλέον, η καλλιέργεια ουσιαστικών σχέσεων με τους άλλους είναι μια άλλη σημαντική πτυχή της ισορροπίας της ζωής. Ως κοινωνικά όντα, επιθυμούμε τη σύνδεση και την υποστήριξη από τους άλλους και το να νιώθουμε απομονωμένοι ή χωρίς υποστήριξη μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχική μας υγεία. Η συμμετοχή σε ομαδικά αθλήματα ή κοινοτικές δραστηριότητες, η ανάπτυξη νέων φιλιών και το να περνάμε ποιοτικό χρόνο με αγαπημένα πρόσωπα μπορούν όλα να μας βοηθήσουν να νιώθουμε υποστήριξη και πληρότητα.

Τέλος, πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε τις μοναδικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι αθλητές όσον αφορά την επίτευξη ισορροπίας στη ζωή τους. Οι αθλητές συχνά αναμένεται να έχουν υψηλό επίπεδο, ενώ παράλληλα διαχειρίζονται έντονα προγράμματα προπόνησης, ταξίδια και υποχρεώσεις μέσων ενημέρωσης, γεγονός που μπορεί να δυσκολέψει την εύρεση χρόνου για άλλες σημαντικές πτυχές της ζωής.

Συμπερασματικά, η επίτευξη μιας υγιούς ισορροπίας στη ζωή είναι απαραίτητη για την ψυχολογική μας ευεξία, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της αθλητικής απόδοσης. Δίνοντας προτεραιότητα στον χρόνο μας, θέτοντας όρια, ασκώντας αυτοφροντίδα και καλλιεργώντας ουσιαστικές σχέσεις με τους άλλους, μπορούμε να μειώσουμε το άγχος, να αυξήσουμε τα επίπεδα ευτυχίας και να διατηρήσουμε την ψυχική μας υγεία. Οι αθλητές μπορεί να χρειαστούν τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας για την επίτευξη ισορροπίας στη ζωή για τη βέλτιστη απόδοση και ευεξία τους.

Ίσως στο Λύκειο να ήσουν πρόεδρος της τάξης, να ήσουν μέλος μιας ομάδας ή να είχες μια μικρή ή μεγάλη παρέα, ή να ήσουν άριστος μαθητής, ή να προτιμούσες να περάσεις το διάλειμμα σου διαβάζοντας. Στην πραγματικότητα, αυτό δεν έχει απαραίτητα σημασία για το τι έκανες στο σχολείο, τώρα που θα κάνεις μετάβαση στη φοιτητική σου ζωή. Οι αποφάσεις και οι επιλογές, που θα πάρεις στη διάρκεια του πρώτου έτους, θα έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην υπόλοιπη εμπειρία των φοιτητικών χρόνων σου, καθώς σύμφωνα με έρευνες αρκετοί είναι οι φοιτητές που δεν καταφέρνουν να ολοκληρώσουν επιτυχώς τις σπουδές τους. Αλλά περίμενε! Αυτό το άρθρο δε σημαίνει ότι πρέπει να φοβάσαι και να μην περιμένεις με ανυπομονησία και με ικανοποίηση τις πρώτες μέρες στη νέα σου σχολή. Ακριβώς το αντίθετο! Αυτό το άρθρο στοχεύει να σου δώσει εφόδια, ώστε να σε βοηθήσουν να πετύχεις στα φοιτητικά σου χρόνια βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Το μεγάλο πρόβλημα για τους νέους φοιτητές είναι ο συνδυασμός μεταξύ της νοσταλγίας της πατρίδας και το αίσθημα ότι δεν ανήκoυν τώρα κάπου.  Ό,τι και να κάνεις είναι σημαντικό να φροντίζεις τον εαυτό σου και να διασκεδάσεις τη φοιτητική εμπειρία όσον το δυνατόν περισσότερο.

30 Συμβουλές που θα σε βοηθήσουν να εγκλιματιστείς στη νέα σου ζωή:

Α. Κάνοντας Νέες Γνωριμίες

1. Επισκέψου όσον το δυνατόν νωρίτερα τη σχολή σου, για να αισθανθείς άνετα και οικεία με το νέο σου περιβάλλον (π.χ. γραμματεία, λέσχη, πρόγραμμα).
2. Γνώρισε τους νέους σου γείτονες (φοιτητές), είτε μείνεις στις εστίες είτε στο νέο σου διαμέρισμα, επειδή έχουν παρόμοιες εμπειρίες και συναισθήματα με σένα και μπορούν να σε βοηθήσουν να προσαρμοστείς πιο ομαλά.
3. Διασκέδασε στα πάρτυ υποδοχής, επειδή θα γνωρίσεις νέα άτομα με κοινά ενδιαφέροντα (αθλητικά, κοινωνικά, πολιτικά).
4. Εκμεταλλεύσου τις αθλητικές-ψυχαγωγικές δραστηριότητες, που διοργανώνει το πανεπιστήμιο (π.χ. ομάδα χορού ή θεάτρου, γυμναστήριο, ξένες γλώσσες).
5. Γράψου σε μια αθλητική ομάδα του πανεπιστημίου ανάλογα με τα ενδιαφέροντα σου (π.χ. ποδόσφαιρο, πινγκ-πονγκ).
6. Παρακολούθησε τα μαθήματα, επειδή εκτός από την εκμάθηση της ύλης, θα γνωρίσεις νέο κόσμο και θα συλλέξεις πληροφορίες για τον καθηγητή και το μάθημά του.
7. Γνώρισε τους καθηγητές σου. Μιλώντας μαζί τους σε ώρες γραφείου ή μετά το μάθημα θα σε βοηθήσουν να λύσεις απορίες του μαθήματος και θα σου μειώσει το άγχος.
8. Πάρε πρωτοβουλίες. Πάρε την πρωτοβουλία να καλέσεις κάποιον/α έξω για να κάνετε κάτι και μην περιμένεις μόνο από τους άλλους.
9. Εξερεύνησε τις ομορφιές της νέας πόλης σου με μεγάλη περιέργεια αλλά χωρίς βιασύνη.
10. Πάρε τηλέφωνα τα δικά σου άτομα ή στείλε email, όταν νιώσεις νοσταλγία.
11. Μην απογοητευτείς από τις νέες σου παρέες συγκρίνοντας τες με τις σχολικές/παιδικές σου. Οι κατάλληλοι άνθρωποι που θα σε συντροφέψουν στα φοιτητικά σου χρόνια δε θα αργήσουν να αναδειχθούν.

Β. Οργάνωση και Ακαδημαϊκή-Επαγγελματική Εξέλιξη

1. Να είσαι πιο οργανωμένος και υπεύθυνος (π.χ. ημερομηνίες παράδοσης εργασιών, δήλωσης μαθημάτων, προμηθεύσου καλές σημειώσεις).
2. Κράτησε χρονοδιάγραμμα διαβάσματος. Μελετώντας  λίγες ώρες την ημέρα είναι πιο ωφέλιμο από το να διαβάσεις μια μέρα πριν από τις εξετάσεις. Μην χρονοτριβείς, βάλε προτεραιότητα τη ζωή σου.
3. Βρες το ιδανικό μέρος για να διαβάσεις (π.χ. βιβλιοθήκη, σπίτι).
4. Μελέτησε με μια ομάδα. Όχι μόνο θα σε βοηθήσει να κάνεις φίλους αλλά θα σε βοηθήσει να λύσεις απορίες μέσω της ανταλλαγής σημειώσεων και ιδεών.
5. Παρακολούθησε σεμινάρια, διαλέξεις και ειδικές εκδηλώσεις του πανεπιστημίου (π.χ. ειδικοί επισκέπτες, διασημότητες) .
6. Επωφελήσου από τις ευκαιρίες που προσφέρουν κάποια τμήματα για επαγγελματική και προσωπική ανάπτυξη (π.χ. πρακτική άσκηση, βοήθεια σε έρευνα, συμμετέχοντες σε έρευνες).
7. Επισκέψου το Γραφείο Διασύνδεσης και γνώρισε τον επαγγελματικό σου σύμβουλο.
8. Επωφελήσου τα προγράμματα Erasmus και βρες την ευκαιρία να επισκεφτείς σε μια χώρα που θα ήθελες πάντα να πας.
9. Προσπάθησε για καλούς βαθμούς, βάζοντας μικρούς στόχους και προσπαθώντας να τους πετύχεις καθημερινά. Θα σου φανούν χρήσιμοι στο μέλλον.
10. Μη νιώθεις πίεση, ώστε να κάνεις βιαστικές αποφάσεις σχετικά με την ακαδημαϊκή-επαγγελματική σου καριέρα, γιατί αυτά τα χρόνια θα ανακαλύψεις πραγματικά ποιός/-α είσαι και τι θέλεις να κάνεις.
11. Βρες χρόνο για πράγματα που σου αρέσουν.
12. Διαχειρίσου σωστά το χρόνο και τα οικονομικά σου (π.χ. γράψε έσοδα-έξοδα)
13. Βρες ισορροπία μεταξύ της ακαδημαϊκής και της κοινωνικής σου ζωής. Η διασκέδαση έχει διπλή χαρά όταν γνωρίζεις πως είσαι καθόλα εντάξει στις υποχρεώσεις σου.

Γ. Σωματική και Ψυχική Υγεία

1. Μείνε υγιής και να τρως σωστά.
2. Να κοιμάσαι σωστά.
3. Η άσκηση θα σε βοηθήσει σωματικά ψυχικά και πνευματικά.
4. Απέφυγε το αλκοόλ και την κατάχρηση ουσιών. Σύμφωνα με έρευνες τα ποσοστά του αλκοόλ και των ουσιών είναι υψηλότερα στην περίοδο των φοιτητικών χρόνων. Είναι σημαντικό να ξέρεις πότε πρέπει να σταματήσεις!
5. Μείνε σε εγρήγορση και να είσαι προσεκτικός/-ή (π.χ. να φεύγεις με παρέα το βράδυ από τη βιβλιοθήκη ή να γνωρίζεις τα τηλέφωνα έκτακτης ανάγκης).
6. Πρόσεξε την ψυχική σου υγεία. Ζήτησε τη βοήθεια κάποιου έμπιστου φίλου σου ή συγγενής αλλιώς ζήτησε επαγγελματική βοήθεια από κάποιον ειδικό αν τη χρειάζεσαι.

Έχεις κάνει, ήδη, όλη τη σκληρή προετοιμασία- διάβασες, έγραψες πανελλήνιες εξετάσεις, πήρες τους βαθμούς σου, πέτυχες (ή όχι) στη σχολή που ήθελες να πας. Τώρα να απολαύσεις τη σκληρή δουλειά σου και να βάλεις νέους στόχους για μια επιτυχημένη ακαδημαϊκή και επαγγελματική σταδιοδρομία. Προσπάθησε να δημιουργήσεις ένα δίκτυο από νέους φίλους και καθηγητές, διασκέδασε ενώ μαθαίνεις όσα περισσότερα μπορείς και ζήσε όσο μπορείς πιο γεμάτα τη φοιτητική σου ζωή.

Ιωάννου Γεώργιος
Ψυχολόγος- Γνωστικός Συμπεριφορικός Ψυχοθεραπευτής Παιδιών- Εφήβων- Ενηλίκων- Ζευγαριών
Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Αθλητική Ψυχολογία
Εξειδίκευση στις Διατροφικές Διαταραχές και στην Παχυσαρκία
www.psixologos-ioannou.gr

Μήπως κάποιες από αυτές τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές σας φαίνονται οικίες; Λέτε «ναι» σε οτιδήποτε οι συγγενείς ή φίλοι σας ζητάνε, ακόμα και αν το θεωρείτε ότι είναι άδικο ή υπερβολικό; Νιώθετε αμηχανία ή ντροπή όταν εκφράζετε τα συναισθήματά σας; Δεν ζητάτε κάτι, γιατί προσπαθείτε να αποφύγετε την κριτική ή φοβάστε την απόρριψη; Σκεφτήκατε ότι αν εκφραζόσασταν θα φαινόσασταν εγωιστές και μπορεί να μην άρεσε στους άλλους; Ή μήπως γίνεστε επιθετικοί, απαιτητικοί, επικριτικοί έχοντας στο μυαλό σας το αυτονόητο δικαίωμα, ότι θέλετε να γίνει πάντα το δικό σας, με αποτέλεσμα να χάνετε τον έλεγχο και να οδηγείστε σε απρεπείς συμπεριφορές; Αν απαντήσατε θετικά σε κάποια από τις παραπάνω ερωτήσεις, αυτό μπορεί να αποτελέσει αφορμή για να ελέγξετε το θέμα της διεκδικητικότητάς σας. Επιλέξτε που θα κατατάσετε τον εαυτό σας ως προς τη διεκδικητικότητα:

Παθητική Συμπεριφορά:

• Αγνοείτε τις ανάγκες σας, τις επιθυμίες και τα πιστεύω σας
• Δεν μπορείτε να εκφράσετε τα ειλικρινή σας συναισθήματα και σκέψεις
• Επιτρέπετε τους άλλους να κάνουν αυτό που θέλουν
• Στόχος: Nα ευχαριστήσετε τους άλλους, να αποφύγετε τις συγκρούσεις, γιατί φοβάστε την απόρριψη ή την επίκριση.
• Χαρακτηριστικά: Σιωπή, διστακτικότητα, χαμηλός τόνος φωνής, μαζεμένη στάση σώματος, το χέρι καλύπτει το στόμα, σκέψεις ότι οι άλλοι δε σας υπολογίζουν και αρνητικά συναισθήματα (άγχος, θλίψη, ενοχές, ντροπή)

Επιθετική Συμπεριφορά:

• Αναγνωρίζετε μόνο τα δικά σας συναισθήματα και ανάγκες
• Αδιαφορείτε και δε δείχνετε σεβασμό στους άλλους
• Στόχος: Να επιβληθείτε και να κυριαρχήσετε απέναντι στον άλλον
• Χαρακτηριστικά: Σαρκαστική, απαιτητική διάθεση, παρατηρήσεις, χειρονομίες, προσβολές, κατηγορίες, απειλές, φωνές και σκέψεις ανωτερότητας ή υπεροψίας

Οι επιλογές μας δεν είναι μόνο αυτές οι δύο, είτε να «καταπίνουμε»  τα συναισθήματα και τις σκέψεις μας είτε να «καταπατάμε» τον άλλον: υπάρχει και η μέση οδός που ονομάζεται διεκδικητική συμπεριφορά.

Διεκδικητική συμπεριφορά: Είστε σε θέση να εκφράσετε ξεκάθαρα τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας, σεβόμενοι τον εαυτό σας, τις ανάγκες, τη γνώμη, τα πιστεύω των άλλων. Έχετε την ικανότητα να θέτετε τις προτεραιότητες με βάση τις δικές σας ανάγκες και κριτήρια.

Σημαντικός παράγοντας της υιοθέτησης κάποιας συμπεριφοράς είναι οι επιρροές από την παιδική μας ηλικία, καθώς οι συμπεριφορές μας συνήθως είναι επανάληψη των προτύπων μας (π.χ. η οικογένεια σας ενθάρρυνε να βάζετε τις ανάγκες των άλλων πάνω από τον εαυτό σας ή να χειριζόταν τις συγκρούσεις με φωνές και προσβολές).

Ποια είναι τα οφέλη της διεκδικητικής συμπεριφοράς;

• Βελτιώνει την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή σας
• Βελτιώνει τις επικοινωνιακές σας ικανότητες
• Βελτιώνει τις ικανότητες λήψης αποφάσεων και επίλυσης συγκρούσεων
• Βοηθάει να κερδίσετε τον σεβασμό των άλλων και αυξάνει τον αυτοσεβασμό σας
• Αντικαθιστά τα αρνητικά αρνητικά συναισθήματα (άγχος, θλίψη, θυμό) με υγιή συναισθήματα

Πώς μπορείτε να βελτιώσετε τη διεκδικητική συμπεριφορά σας;

 1.Να διεκδικείτε τα δικαιώματά σας με σεβασμό, ειλικρίνεια, αποφασιστικότητα και χωρίς ενοχές:

• Να λέτε «όχι», «δεν ξέρω», «δεν καταλαβαίνω», «δεν με ενδιαφέρει»  χωρίς ενοχές
• Να έχετε δική σας άποψη
• Να να αλλάζετε γνώμη και στάση
• Να μη δικαιολογούμε πάντα τον εαυτό μας στους άλλους
• Να κάνετε λάθη για τα οποία θα αναλαμβάνετε την ευθύνη
• Να εκφράζετε τα συναισθήματα σας όποτε χρειάζεται
• Να επιλέγετε ποιον και πότε θα βοηθήσετε
• Να μην αναλαμβάνετε την ευθύνη για τα προβλήματα των άλλων
• Να έχετε ιδιωτικό χώρο και χρόνο
• Να ρωτάτε και να ζητάτε από τους άλλους, κατανοώντας το δικαίωμά τους να σας πουν «όχι»

 2.Να μάθετε να επικοινωνείτε αποτελεσματικά:

• Να λέτε «όχι». Εάν δεν αισθάνεστε ότι πρέπει να συμφωνήσετε με κάποιον,μην το κάνετε. Θυμηθείτε ότι πάνω από όλα είναι ο εαυτός σας (π.χ. όχι ευχαριστώ, όχι αυτή τη φορά.)
• Χρησιμοποιείστε το «εγώ» όταν διεκδικείτε κάτι για τον εαυτό σας αντί το «εσύ» (π.χ. αισθάνομαι, νιώθω, πιστεύω, θα ήθελα).
• Μη χρησιμοποιείτε «επιθετικό» λεξιλόγιο (π.χ. «πάντα» ή «ποτέ»).
• Χρησιμοποιείστε απλές και συνοπτικές προτάσεις. Η επικοινωνία μπορεί να φαίνεται σαν μια απλή διαδικασία, ωστόσο πολλές φορές μπορούμε να οδηγηθούμε σε παρεξηγήσεις.
• Αποφύγετε χειριστικές συμπεριφορές (π.χ.να κατηγορείτε τον άλλον ή να τον κάνετε να νιώσει ένοχος).
• Διατηρήστε την ψυχραιμία σας και σεβαστείτε τους άλλους.
• Μην διακόπτετε αλλά να προσπαθείτε να καταλάβετε την άποψη του συνομιλητή σας ακούγοντας τον προσεκτικά.
• Μη διστάσετε να πείτε κάτι αν το θέλετε. Μοιραστείτε τα συναισθήματά σας ελεύθερα.
• Χρησιμοποιείστε την κατάλληλη γλώσσα του σώματος με αυτοπεποίθηση (ήρεμη και σταθερή φωνή, καλή επαφή με τα μάτια, σωστή θέση του σώματος, τόνος φωνής κ.α.)
• Να καταλήγετε σε λύσεις που κάνουν και τις δυο πλευρές ευτυχισμένες

 3.Εκπαίδευση ψυχολογικών τεχνικών

• Αυτοδιάλογος: Χρήση θετικών σκέψεων: (π.χ. «θα υπερασπιστώ τον εαυτό μου με σεβασμό», «θα εκφραστώ άμεσα», «δε θα προσβάλω και δε θα επιτεθώ στον άλλον»).
• Τεχνικές χαλάρωσης: διαφραγματική αναπνοή, αυτογενής, προοδευτική.
• Νοερή Πρόβα: π.χ. φανταστείτε τον εαυτό σας να αντιμετωπίζει μια πιεστική κατάσταση, τις πιθανές δυσκολίες που θα συναντήσετε και πώς θα μπορούσατε να τις αντιμετωπίσετε
• Διαχείριση άγχους: Καταγραφή και ιεράρχηση των καταστάσεων στις οποίες θα θέλατε να είστε πιο διεκδικητικοί (κατάσταση-αρνητικά συναισθήματα- σκέψεις). Θα ήταν βοηθητικό να ξεκινήσετε με πιο εύκολες καταστάσεις, ώστε να αναπτύξετε την αυτοπεποίθηση σας για να χειρίζεστε τις πιο δύσκολες καταστάσεις στο μέλλον.

4.Εκπαίδευση στην αποτελεσματική λήψη αποφάσεων- IDEAL μοντέλο:

• I (Identify)- Αναγνωρίστε το πρόβλημα
• D (Describe)- Περιγράψτε όλες τις πιθανές λύσεις
• E (Evaluate)- Αξιολογήστε τις συνέπειες της κάθε λύσης και αξιολογήστε τα συναισθήματα και τις ανάγκες που καθορίζουν το καλύτερο αποτέλεσμα για εσάς
• A (Act)- Ενεργήστε διαλέγοντας την καλύτερη λύση και προσπάθησε
• L (Learn) - Είχε αποτέλεσμα η λύση που διαλέξατε; Αξιολογήστε για ποιο λόγο πήγε ή δεν πήγε καλά. Αν δε δούλεψε, κοιτάξτε άλλες λύσεις από τη λίστα σας και προσπαθήστε ξανά

Για να γίνετε ένα άτομο διεκδικητικό χρειάζεται χρόνος και εμπιστοσύνη προς τον εαυτό σας. Επίσης, χρειάζεται καθημερινή εξάσκηση μπροστά στον καθρέφτη σας, με κάποιον έμπιστο φίλο ή με το ψυχολόγο σας. Τέλος, η ψυχοθεραπεία στοχεύει στην ανακούφιση του προβλήματός σας και στη σταδιακή καλλιέργεια δεξιοτήτων που θα σας επιτρέψουν να το διαχειρίζεστε αποτελεσματικά στο μέλλον.

Ιωάννου Γεώργιος
Ψυχολόγος- Γνωστικός Συμπεριφορικός Ψυχοθεραπευτής Παιδιών- Εφήβων- Ενηλίκων- Ζευγαριών
Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Αθλητική Ψυχολογία
Εξειδίκευση στις Διατροφικές Διαταραχές και στην Παχυσαρκία
www.psixologos-ioannou.gr

Η καθημερινή τριβή με το φαινόμενο της επιθετικής οδήγησης, ήταν το ερέθισμα που με ώθησε στο συγκεκριμένο άρθρο, γιατί σχεδόν κάθε μέρα θα χρειαστεί να μετακινηθώ στους δρόμους, η κατάσταση που θα συναντήσω θα είναι περίπου η ίδια: σύγχυση, νεύρα και έντονη ανυπομονησία. Θα έρθω αντιμέτωπος με οδηγούς, οι οποίοι παραβιάζουν τα όρια ταχύτητας και τους σηματοδότες, αλλάζουν λωρίδες χωρίς έλεγχο ή προειδοποίηση, χρησιμοποιούν το κορνάρισμα και οδηγούν απρόσεκτα (χρήση κινητών τηλεφώνων, μέσων κοινωνικής δικτύωσης, email). Κάποιες φορές οι συμπεριφορές εξελίσσονται σε πιο έντονες αντιπαραθέσεις καταλήγοντας σε εξύβριση, αγενείς χειρονομίες, απειλές και ξυλοδαρμό. Δυστυχώς, όμως, ο αριθμός των οδηγών που χάνουν τον έλεγχο τους, γίνονται ευέξαπτοι και ανυπόμονοι, εκνευρίζονται και εκφράζουν θυμό και επιθετικότητα αυξάνεται ραγδαία, με αποτέλεσμα να αυξάνονται και τα θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα που τοποθετούν την Ελλάδα πρώτη στη λίστα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι περισσότεροι οδηγοί που εμπλέκονται σε επιθετική οδήγηση είναι άνδρες ηλικίας μεταξύ 18 και 26 ετών. Όμως το πρόβλημα μπορεί να εμφανιστεί σε οδηγούς (άνδρες ή γυναίκες) οποιασδήποτε ηλικίας, εάν βρεθούν σε ορισμένες καταστάσεις ή είναι σε κακή ψυχολογική διάθεση. Το προφίλ ενός επιθετικού οδηγού χαρακτηρίζεται για την έντονη ανταγωνιστικότητά του, την ανάγκη να επιρρίπτει τις ευθύνες στους άλλους οδηγούς και να  επιταχύνει ξεπερνώντας τα όρια ταχύτητας ή να παραμένει πολύ κοντά στο προπορευόμενο αυτοκίνητο.

Σύμφωνα με τη Γνωστική Συμπεριφορική Προσέγγιση ο τρόπος που ερμηνεύουμε μια κατάσταση είναι αυτός που καθορίζει το συναίσθημα, τις σωματικές εκδηλώσεις και τη συμπεριφορά μας. Η οδήγηση από μόνη της είναι μια άκρως στρεσογόνος κατάσταση καθώς η καθημερινότητα του σύγχρονου οδηγού διακρίνεται για τα πολύωρα μποτιλιαρίσματα, κλεισίματα από άλλους, μάταιη αναζήτηση πάρκινγκ, συνεχής ενασχόληση με το κινητό, αγένεια και άλλα απρόβλεπτα γεγονότα όπως οι καιρικές συνθήκες, οδικά έργα, ατυχήματα.

Ποιες σκέψεις όμως είναι αυτές που προκαλούν τον εκνευρισμό, τη σωματική κούραση και την επιθετική συμπεριφορά; Αρχικά, το άτομο μπορεί να είναι στρεσαρισμένο για άσχετα θέματα με την οδήγηση π.χ. εργασία, οικογενειακά ή οικονομικά ζητήματα. Επίσης το άτομο μπορεί να βιώνει το αίσθημα της παγίδευσης ή του εγκλωβισμού, καθώς είναι γεγονός ότι η ένταση και η ματαίωση που βιώνει ο οδηγός στο δρόμο καθώς βρίσκεται ακινητοποιημένος και πιεσμένος από τον χρόνο, χωρίς να έχει τον έλεγχο της κατάστασης και επιπλέον είναι υποχρεωμένος να υπακούσει σε κανόνες και να δεχτεί συμπεριφορές και των άλλων οδηγών. Άλλος σημαντικός λόγος είναι ότι ο οδηγός βιώνει το αυτοκίνητο ως προέκταση του εαυτού του προσπαθώντας να το υπερασπίσει όταν κάποιος το προσβάλει, τον αδικήσει ή τον υποτιμήσει, με αποτέλεσμα να οδηγείται σε επιθετικές συμπεριφορές για να επιβεβαιώσει την κυριαρχία και τη δυναμική του. Τέλος, έρευνες έδειξαν πώς τη διαδικασία της «απο-προσωποποίησης» που διαδραματίζεται κατά την οδήγηση, η οποία δεν επιτρέπει το συσχετισμό με τον άλλον οδηγό ως άνθρωπο και όχι ως ένα αυτοκίνητο ή ένα αντικείμενο γενικότερα. Αυτό συμβαίνει καθώς οι οδηγοί μαθαίνουν από μικρά παιδιά παρατηρώντας τους γονείς ως επιθετικούς οδηγούς αλλά και από το γεγονός ότι στην  την εκπαίδευσή τους στην οδήγηση δεν διδάσκονται μαθήματα «συναισθηματικής νοημοσύνης».

Εδώ είναι μερικές στρατηγικές που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ώστε να μειώσετε το θυμό σας και την επιθετική συμπεριφορά σας.

• Προσπαθήστε να μείνετε ψύχραιμοι όταν αναγνωρίσετε τα προειδοποιητικά σημάδια του θυμού ενώ οδηγάτε: σωματικά συμπτώματα (εφίδρωση, μυϊκή ένταση, ταχυπαλμία, πονοκέφαλοι κ.α.), αρνητικές σκέψεις (σκέψεις εκδίκησης, υποτίμησης ή ματαίωσης), συμπεριφορές (χειρονομίες, αύξηση τόνου φωνής, παρατεταμένο κορνάρισμα).

Στη συνέχεια προσπαθήστε να πάρετε χρόνο για να ηρεμήσετε με κάποιον από τους παρακάτω τρόπους:

• Τεχνικές χαλάρωσης, όπως η διαφραγματική αναπνοή ή η φαντασίωση μιας ευχάριστης εικόνας, θα μπορούσε να απαλύνει τα δυσάρεστα συναισθήματα σας.
• Η επανάληψη λέξεων ή εκφράσεων, όπως «χαλάρωσε» ή «είναι εύκολο» καθώς αναπνέετε σταθερά.
• Χρησιμοποιήστε ασκήσεις Yoga ή διατάσεις ώστε να χαλαρώσετε το σώμα σας.
• Σταματήστε με ασφάλεια στην άκρη του δρόμου και περπατήστε και παρατηρήστε τα προειδοποιητικά σημάδια.
• Ακούστε χαλαρωτική μουσική είτε επιλέγοντας κάποιον σταθμό που σας ευχαριστεί είτε έχοντας κάποια Cd.
• Μετρήστε για περίπου για ένα λεπτό

Επίσης θα ήταν ωφέλιμο:

• Να μην προκαλείτε και να αποφεύγετε χειρονομίες, φωνές και κορναρίσματα
• Να αποφύγετε την οπτική επαφή με τον άλλον οδηγό και κρατήστε τα μάτια σας στο δρόμο.
• Να οδηγείτε αμυντικά (π.χ. αφήστε το άτομο να περάσει)
• Προσπαθήστε να μείνετε ασφαλείς και ήρεμοι όταν κάποιος οδηγός έχει χάσει τον έλεγχο του
• Σκεφτείτε ότι στο τέλος της ημέρα ήταν απλά ένα μποτιλιάρισμα και μην επιτρέψετε τον εαυτό σας να σας καταστρέψει την ημέρα
• Κρατήστε τα συναισθήματα σας υπό έλεγχο όταν κάποιος άλλος είναι επιθετικός
• Να θυμάστε ότι οι άνθρωποι είναι σε θέση να κάνουν λάθη όταν οδηγάνε
• Να τσεκάρετε τη διάθεση σας πριν οδηγήσετε
• Να οργανώστε το πρόγραμμα σας καλύτερα (π.χ. ξεκινήστε 10 λεπτά νωρίτερα) και να αποφεύγετε την κίνηση αν είναι εφικτό
• Πάρτε μέσα μαζικής ενημέρωσης
• Να χρησιμοποιείτε το χιούμορ γιατί κάποιες φορές βοηθάει

Χρειάζεται καθημερινή εξάσκηση αυτών των τεχνικών ακόμα και σε ήρεμες καταστάσεις, ώστε να είστε έτοιμοι σε μια τεταμένη κατάσταση. Αν συνεχίσετε να αισθάνεστε εκνευρισμένοι, συμβουλευτείτε έναν ψυχολόγο ή άλλο εξουσιοδοτημένο επαγγελματία ψυχικής υγείας που μπορεί να σας βοηθήσει να μάθετε πώς να ελέγξετε το θυμό σας.

Ιωάννου Γεώργιος
Ψυχολόγος- Γνωστικός Συμπεριφορικός Ψυχοθεραπευτής Παιδιών- Εφήβων- Ενηλίκων- Ζευγαριών
Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Αθλητική Ψυχολογία
Εξειδίκευση στις Διατροφικές Διαταραχές και στην Παχυσαρκία
www.psixologos-ioannou.gr

«Βρίσκεσαι έξω..Μπορείς να δεις το κινητό σου τηλέφωνο εδώ και τώρα; Είναι σίγουρα το δικό σου ή κάποιου άλλου; Αν όχι, που είναι το τηλέφωνο σου τότε; Μήπως είναι στη τσάντα σου ή μήπως στο σακάκι σου; Μήπως το κρατάς στο χέρι σου; Πιθανώς να το έχασες! Η καρδιά σου χτυπάει γρήγορα, οι παλμοί σου μεγαλώνουν και ιδρώνεις όταν νομίζεις ότι έχεις χάσει το κινητό σου. Δεν πηγαίνεις πουθενά χωρίς αυτό!»

 Οι περισσότεροι από εμάς έχουν σκεφθεί κάτι παρόμοιο και έχουν βρεθεί στην αντίστοιχη θέση. Συνήθως νιώθουν άγχος, θλίψη, απογοήτευση και εκνευρισμό. Η αλήθεια είναι, ότι κάθε μέρα που περνάει η συχνή ενασχόληση με τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας γίνεται αναμφισβήτητα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας, ωστόσο το αξιοπερίεργο είναι ότι, ενώ το φαινόμενο της οικονομικής κρίσης είναι φανερό στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, υπάρχει ραγδαία αύξηση των πωλήσεων των smartphones. Φυσιολογικά θα αναρωτηθεί κάποιος «πώς γίνεται αυτό;» Ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, εθνικότητας, επαγγέλματος ή οικονομικής κατάστασης, οι περισσότεροι κατέχουν ένα smartphone που τους δίνει τη δυνατότητα με ένα κλικ να ενημερώνονται για τις ειδήσεις, τον καιρό, την ψυχαγωγία, τους τραπεζικούς λογαριασμούς, να χρησιμοποιούν φωτογραφίες και να επικοινωνούν με άλλους ανθρώπους, όπου και αν βρίσκονται αποτελώντας για τους περισσότερους τον καλύτερό τους φίλο.

 Από την άλλη μεριά, δυστυχώς, πολλοί στηρίζονται σε αυτό για να κάνουν τα πάντα… Από το να πουν "σ 'αγαπώ" στον άνθρωπό τους, να χωρίσουν ή να φλερτάρουν. Επίσης, χρησιμοποιούν το κινητό τηλέφωνό τους την ώρα του οικογενειακού τραπεζιού, κατά τη διάρκεια μιας ταινίας στο σινεμά, σε ένα ρομαντικό δείπνο, στην εκκλησία, στη θεατρική παράσταση του παιδιού τους, στο μπάνιο, στην οδήγηση αλλά ακόμα και κατά τη διάρκεια του σεξ για να ελέγξουν τα μηνύματά τους, τα email τους, τις ενημερώσεις στο Facebook, Twitter, Foursquare, Linkedin και Instagram. Σκεφτείτε ότι παλιότερα οι γυναίκες πήγαιναν με μια φίλη τους στην τουαλέτα ενώ τώρα παίρνουν μαζί τους μόνο τα κινητά τους, όπως και οι άνδρες φυσικά. Ποιος από μας δεν του παραπονέθηκαν οι φίλοι του ή η οικογένεια του ότι ασχολείται συνέχεια με το κινητό του; Σχεδόν κανείς…

 Ο κόσμος θέλει πάντα να νιώθει σίγουρος ότι μπορεί να ακούσει ή να πιάσει το κινητό του «Πρέπει να έχω το τηλέφωνο μου συνέχεια μαζί μου!». Η έμμονη απασχόληση με το κινητό τηλέφωνο, το διαδίκτυο  και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στηρίζεται πάνω σε ένα άλλο κίνητρο, διαφορετικό από την απλή πληροφόρηση- το φόβο πως είναι δυνατόν να μπορούν να μείνουν έξω από τις εξελίξεις και ότι μπορεί να χάσουν κάτι σπουδαίο. Ωστόσο αυτή η κατάχρηση του smartphone με τέτοιο τρόπο είναι ο κύριος λόγος που οι άνθρωποι εθίζονται. Η νέα αυτή παθολογική σχέση με τα τηλέφωνα ή τα tablet, που δεν πέρασε ακόμη από τα διεθνή στατιστικά συστήματα ταξινόμησης των ασθενειών έχει πάρει το όνομα με το ακρώνυμο FOMO (Fear Of Missing Out), δηλαδή από τον "φόβο ότι κάτι μπορεί να χάσω". Πιο συγκεκριμένα, αυτή η νοοτροπία έχει ονομαστεί nomophobia [no- mo(bile) phone-phobia] και αναφέρεται στο άγχος του ατόμου, όταν συνειδητοποιήσει ότι είναι «αποσυνδεδεμένος» από τους φίλους, την οικογένεια, τη δουλειά και τον κόσμο γενικότερα. Aυτή η αίσθηση της αποσύνδεσης μπορεί να είναι το αποτέλεσμα της «μη σύνδεσης», το τέλος της μπαταρίας ή των λεπτών ομιλίας, ή χειρότερα το να ξεχάσεις ή να χάσεις το τηλέφωνό σου. Σίγουρα κάποιοι από εσάς ένιωσαν νευρικότητα απλά διαβάζοντας αυτά τα λόγια, σωστά;

 Παρατηρώντας τον κόσμο, εύκολα μπορείς να συνειδητοποιήσεις πόσο εξαρτημένοι από τα smartphones μας είμαστε και συχνά αστειευόμαστε με τον εθισμό μας. Είναι τόσο ειρωνικό όλο αυτό, ωστόσο, πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να αποτυγχάνουν να συνειδητοποιήσουν ότι ο εθισμός των smartphone είναι στην πραγματικότητα ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα που επηρεάζει χιλιάδες ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Θεωρούμε το smartphone προέκταση του εαυτού μας, τον καλύτερο φίλο μας και έτσι η απώλεια μπορεί να είναι παρόμοια με την απώλεια ενός καλού φίλου. Σημάδια του εθισμού είναι το άγχος ότι δεν έχετε το τηλέφωνό σας στην κατοχή σας, ο έλεγχος συνεχώς στο τηλέφωνο για νέα μηνύματα, email, νέα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η αίσθηση ότι το τηλέφωνό σας δονείται, ωστόσο κοιτάζοντας το τηλέφωνό έχετε συνειδητοποιήσει ότι είναι ένας λανθασμένος συνειρμός, σε μια συζήτηση δεν ακούτε και δεν έχετε ιδέα για το τι σας έχει πει ο συνομιλητής σας, επειδή ελέγχετε συνέχεια τα μηνύματά σας. Δε θα μπορούσαν να λείπουν οι κακές επιδόσεις στη δουλειά σας, στο πανεπιστήμιο ή στο σχολείο.

 Όπως συμβαίνει με πολλές μορφές εθισμού, έτσι και αυτός συνδέεται με κάποιες διαταραχές, όπως την κατάθλιψη, το κοινωνικό άγχος, την ψυχαναγκαστική-καταναγκαστική διαταραχή κλπ. Το σημαντικό είναι το άτομο που είναι εθισμένο στο τηλέφωνο του να συνειδητοποιήσει και να διακρίνει την πραγματικότητα από το ψηφιακό κόσμο. Η υπερ-ενασχόληση με την  εικονική πραγματικότητα στερεί από την χαρά του βιώματος της πραγματικότητας και αποπροσανατολίζει το άτομο από τους βασικούς στόχους της ζωής, με αποτέλεσμα να μην επενδύει σε ευχάριστες στιγμές με αγαπημένους ανθρώπους που είναι δίπλα του προκαλώντας προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις του.

 

Ιωάννου Γεώργιος
Ψυχολόγος- Γνωστικός Συμπεριφορικός Ψυχοθεραπευτής Παιδιών- Εφήβων- Ενηλίκων- Ζευγαριών
Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Αθλητική Ψυχολογία
Εξειδίκευση στις Διατροφικές Διαταραχές και στην Παχυσαρκία
www.psixologos-ioannou.gr

Σπανίως συναντάω ανθρώπους στο γραφείο μου οι οποίοι δεν έχουν να διηγηθούν έστω και μία  προσωπική τους εμπειρία τοξικού εργασιακού περιβάλλοντος. Παρότι περνάμε μεγάλο κομμάτι της ημέρας μας στον χώρο εργασία μας, δεν είναι λίγοι οι εργαζόμενοι που αναγκάζονται να ενεργοποιήσουν στοιχεία της ανθεκτικότητας ή της υπομονής τους για να μπορέσουν να επιβιώσουν στη δουλειά τους, ενώ σε ένα ακόμη χειρότερο σενάριο, αυτοί που βιώνουν έντονο συναίσθημα δυσφορίας καθόλη τη διάρκεια της εργασιακής τους ημέρας. Για να μπορέσουμε να αντιστρέψουμε μία νοσηρή κατάσταση στον χώρο εργασίας μας και να την εξυγιάνουμε, θα πρέπει πρώτα να αντιληφθούμε ότι βρισκόμαστε μέσα σε αυτή, αναγνωρίζοντας εμφανή ή λανθάνοντα σημάδια τοξικότητας.

Σημάδια τοξικής κουλτούρας στο χώρο εργασίας

• Ο κανόνας της ¨χρυσής ευκαιρίας ’’: Η σκόπιμη δημιουργία μιας βαθύτερης πεποίθησης ότι έξω από το συγκεκριμένο εργασιακό πλαίσιο (πχ. την συγκεκριμένη εταιρεία/οργανισμό) κανένας εργαζόμενος δεν θα μπορέσει να σταδιοδρομήσει επαγγελματικά και ότι η συγκεκριμένη εργασία αποτελεί “ευκαιρία ζωής” για τον εργαζόμενο. Το αποτέλεμα της καλλιέργειας αυτής της ψευδούς πεποίθησης είναι η  δημιουργία μιας κατάστασης ύπνωσης στους εργαζομένους με απώτερο σκοπό να νιώθουν εγκλωβισμένοι, υποχρεωμένοι και αιωνίως ευγνώμονες για το αυτονόητο: να παράγουν έργο και αμείβονται για αυτό.
• Διαίρε και Βασίλευε : Οι εργαζόμενοι έρχονται αντιμέτωποι με μία επιθετική τακτική σκόπιμης καλλιέργειας, εκ μέρους του εργοδότη, υψηλού ανταγωνισμού μεταξύ συναδέλφων, η οποία έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος ζήλιας για την επιτυχία των άλλων, συνεχούς κόντρας, σύγκρισης και σύγκρουσης. Το αποτέλεσμα είναι αφενός η υπονόμευση της συνεργασίας και της ομαδικότητας, ενώ παράλληλα οι εργαζόμενοι καταλήγουν να γίνονται δέκτες ή πομποί ναρκισσιστικών συμπεριφορών, καλλιέργειας αισθήματος μειονεξίας ή ανεπάρκειας. Δημιουργείται έτσι ένας φαύλος κύκλος αέναης επιδίωξης υπονόμευσης της δουλειάς του άλλου με μοναδικό άγχος των εργαζόμενων “ποιος τελικά θα πάρει τα εύσημα”. Η εργοδότρια εταιρεία/οργανισμός επιλέγει δηλαδή την τακτική του “Διαίρε και Βασίλευε” με μοναδικό σκοπό να έχει τον έλεγχο των εργαζομένων, θυσιάζοντας όμως έτσι ένα υγειές εργασιακό περιβάλλον και παραγωγικά αποτελέσματα που θα ήταν απόρροια της ομαδικότητας.
• Έλλειψη διαφάνειας: Οι μη διαφανείς διαδικασίες οδηγούνσε παρεξηγήσεις, συνεχείς συγκρούσεις, δημιουργία "κλικών", υπερβολικό κουτσομπολιό, μη εποικοδομητική κριτική, εξοστρακισμό, φήμες και έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών μιας ομάδας. Η εστίαση συχνά μετατοπίζεται από τη συνεργασία και την παραγωγικότητα στην κατηγορία και τον αποδιοπομπαίο τράγο.
• Έλλειψη ικανού ηγέτη: Ένα αφεντικό/επόπτης που επιλέγει υποσυνείδητα ή συνειδητά να ανταγωνίζεται τους εργαζόμενους, είτε με το να σαμποτάρει τη δουλειά τους είτε με το να τους προετοιμάζει για την αποτυχία. Ο μη ικανός ηγέτης είναι παράλογα ελεγκτικός, συγκεντρωτικός, στηρίζεται στη μικροδιαχείριση και  αφήνει ανοιχτές τις πόρτες για άμεση επαφή αλλά χωρίς ειλικρίνεια.  Ο μη ικανός ηγέτης δεν αφήνει τους εργαζόμενους να εξελιχθούν αλλά τους οριοθετεί μέσα στις δικές του αδυναμίες. Η βαθύτερη αιτία πίσω από αυτό είναι η ανάγκη ελέγχου, η ανεπάρκεια, η ανασφάλεια και η λανθάνουσα σύγκριση.
• Εκφοβισμός και παρενόχληση: Ο εκφοβισμός, οι διακρίσεις και η λεκτική ή άλλη μορφή κακοποίηση δημιουργούν μια επιθετική και εχθρική ατμόσφαιρα, κάνοντας τους εργαζόμενους να αισθάνονται ανασφαλείς και ανήσυχοι απέναντι σε απειλητικές συμπεριφορές από διευθυντικά στελέχη ή συναδέλφους. 
• Υπερβολικός φόρτος εργασίας και μη ρεαλιστικές προσδοκίες: Οι εργαζόμενοι νιώθουν ότι δεν μπορούν ποτέ να ανταποκριθούν στις συνεχώς μεταβαλλόμενες απαιτήσεις (π.χ. μη ρεαλιστικός φόρτος εργασίας, ανισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, χαμηλός μισθός, μη ρεαλιστικοί στόχοι, ασαφείς περιγραφές ρόλων, έλλειψη δομών και απρόβλεπτο και αυστηρό χρονοδιάγραμμα).
• Έλλειψη αναγνώρισης και εκτίμησης: Η έλλειψη αναγνώρισης των επιτευγμάτων του εργαζομένου ισοδυναμεί με τη συστηματική μείωση και υποτίμηση του ατόμου, με κοινό αποτέλεσμα την έλλειψη κινήτρου για παραγωγική εργασία και οικειοποίησης αισθήματος ματαίωσης. 
• Απουσία ευκαιριών για ανάπτυξη και εξέλιξη: Η στασιμότητα και η έλλειψη προοπτικών επαγγελματικής ανέλιξης και ανάπτυξης οδηγούν σε απογοήτευση.
• Ευνοιοκρατία και έλλειψη δικαιοσύνης: Η άνευ λογικής προνομιακή μεταχείριση εργαζομένων εις βάρος των υπολοίπων, δημιουργεί δυσαρέσκεια και διαβρώνει την εμπιστοσύνη.

Επιπτώσεις στην ψυχική μας υγεία.

Η συνεχής έκθεση στον αρνητισμό, την αβεβαιότητα, την ανασφάλεια και τις συγκρούσεις μπορεί προκαλέσει αρκετές επιπτώσεις στην ψυχική μας υγεία. Κάποιες από τις επιπτώσεις του τοξικού εργασιακού περιβάλλοντος είναι οι εξής:

• Αυξημένο και επίμονο άγχος
• Φόβος και  ανασφάλεια
• Αίσθημα απομόνωσης και έλλειψης κοινωνικής υποστήριξης μεταξύ των εργαζομένων
• Αίσθημα χαμηλής αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης
• Αίσθημα αδυναμίας, ανεπάρκειας και απογοήτευσης
• Αίσθημα εξάντλησης, παραίτησης και κόπωσης
• Αδυναμία αντιμετώπισης προσωπικών και οικογενειακών προβλημάτων

10 βασικές στρατηγικές για τη διαχείριση ενός τοξικού εργασιακού περιβάλλοντος:

1. Αναγνωρίστε τα σημάδια: Ο εντοπισμός ενός τοξικού εργασιακού περιβάλλοντος είναι το πρώτο βήμα

2. Ενθαρρύνετε την ανοιχτή επικοινωνία, την ενεργητική ακρόαση, την ομαδική εργασία και την εποικοδομητική ανατροφοδότηση (π.χ. τακτικές συναντήσεις)

3. Διαχειριστείτε τις συγκρούσεις επαγγελματικά και διακριτικά

4. Δείξτε μηδενική ανοχή στον εκφοβισμό και σε κάθε είδους παρενόχληση

5. Αναγνωρίστε τα επιτεύγματα σας, μιλήστε θετικά  και επιβραβεύστε τον εαυτό σας

6. Για να παραμείνετε και να επιβιώσετε σε ένα τέτοιο περιβάλλον απαιτείται εσωτερική αξιολόγηση του ρόλου σας μέσα σε αυτό το πλαίσιο καθώς και επαναπροσδιορισμός του νοήματος και του κινήτρου σας για την συγκεκριμένη εργασία

7. Διατηρήστε ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής 

8. Η συμμετοχή σε προγράμματα εκπαίδευσης και ανάπτυξης θα βοηθήσει στη βελτίωση των δεξιοτήτων σας, θα ενισχύει την αυτοπεποίθηση σας και θα  σας ενθαρρύνει στην αναζήτηση ενός πιο θετικού εργασιακού περιβάλλοντος

9. Αναζητήστε νέο εργασιακό πλαίσιο. Μην φοβάστε να δείτε τον εαυτό σας έξω από το νοσηρό πλαίσιο εργασίας στο οποίο έχετε συνηθίσει να βρίσκεστε

10. Αναζητήστε επαγγελματική βοήθεια  από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας

Επειδή στους χώρους εργασίας τα συμβόλαια που κάνουμε είναι δύο: το τυπικό συμβόλαιο και το συναισθηματικό, όταν ένα από τα δύο δεν μας καλύπτει, η ¨ρήξη¨ δεν αργεί. Πολύ περισσότερη αξία φαίνεται να έχει το συναισθηματικό συμβόλαιο. Και αν δεν είναι ρήξη αποχώρησης τότε σίγουρα είναι ρήξη στο βαθμό δέσμευσης και σύνδεσης με την εταιρεία. Πιθανότατα, αυτή η ρήξη να είναι η έκφραση αυτοπροστασίας και αυτοφροντίδας από τα παραπάνω σημάδια. 

Συμπερασματικά, η διαχείριση ενός τοξικού εργασιακού περιβάλλοντος απαιτεί έναν συνδυασμό προληπτικών μέτρων, αποτελεσματικής επικοινωνίας και ισχυρής ηγεσίας. Με την αναγνώριση των σημαδιών, την προώθηση θετικών συμπεριφορών, την παροχή υποστήριξης και τη συνεχή παρακολούθηση της προόδου, μπορεί να επιτευχθεί ένα πιο υγιές και παραγωγικό περιβάλλον εργασίας. Θυμηθείτε, απαιτεί χρόνο και συνεχή προσπάθεια, αλλά τα οφέλη ενός θετικού εργασιακού περιβάλλοντος αξίζουν τον κόπο για όλους όσους συμμετέχουν.

Ιωάννου Γεώργιος
Ψυχολόγος- Γνωστικός Συμπεριφορικός Ψυχοθεραπευτής Παιδιών- Εφήβων- Ενηλίκων- Ζευγαριών
Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Αθλητική Ψυχολογία και στη Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού
Εξειδίκευση στις Διατροφικές Διαταραχές και στην Παχυσαρκία
www.psixologos-ioannou.gr
talkto@psixologos-ioannou.gr